Onze taal is de drager van onze cultuur. Taal is niet neutraal en zit vol vooroordelen. Dat geldt voor alle talen over de hele wereld. Kijk maar eens naar deze voorbeelden.
Op 4 februari 2014 meldt de Amerikaanse nieuwszender NBC News:
GM breaks Detroit’s glass ceiling; names first female CEO “General Motors has turned to one of its own veteran executives, Mary Barra, to become the automaker’s first female CEO as it remakes itself after a government bailout saved it from bankruptcy.”
Zouden wij niet allemaal onze wenkbrauwen fronsen als we lezen: “IBM heeft weer een mannelijke CEO”? In de Computable van 31 januari 2020 luidde de kop: “IBM-CEO Rometty stapt opzij voor Arvind Krishna”. Virginia Rometty is een vrouw en zij stapt opzij voor Krishna, een man.
In 2013 schrijft Sheryl Sandberg in haar boek “Lean In”: When people talk about a female pilot, a female engineer, or a female race car driver, the word “female” implies a bit of surprise. Men in the professional world are rarely seen through this same gender lens. A Google search for “Facebook’s male CEO” returns this message: “No results found.” As Gloria Steinem observed, “Whoever has power takes over the noun – and the norm – while the less powerful get an adjective.”
Wie de macht heeft bezit het zelfstandig naamwoord en wordt de norm: directeur, manager, inspecteur, piloot, ingenieur, volksvertegenwoordiger, professor, doelman enzovoorts. De minder bedeelden krijgen het bijvoeglijk naamwoord: zwarte directeur, vrouwelijke piloot, gehandicapte ingenieur, Marokkaanse doelman. Hoewel: Sari van Veenendaal staat inmiddels te boek als doelverdedigster van het Nederlandse voetbalelftal. Klinkt al beter.
Wellicht ken je ook het volgende raadsel dat al enige tijd rondgaat op internet: een man en zijn zoon krijgen een ernstig auto-ongeluk op de snelweg tussen Utrecht en Amsterdam. De vader overlijdt ter plekke. De zoon wordt naar het Amsterdam UMC gebracht, rechtstreeks de operatiekamer in. De chirurg kijkt naar de jongen en zegt: “Ik kan deze jongen niet opereren, hij is mijn zoon!”
Als je het raadsel nog niet kent, denk dan even goed na over de oplossing voordat je verder leest. Ik geef het antwoord verderop.
Bekende en voor de hand liggende antwoorden op dit raadsel zijn allemaal fout: “Het is een geadopteerde jongen”. “Het is de zoon van een homostel”. “De moeder is vreemdgegaan, de chirurg is de echte vader”.
Om bij de meest simpele en correcte oplossing te komen, moet je door hebben dat je hersenen er automatisch vanuit gaan dat de chirurg een man is. Als je dat beeld loslaat, dan heb je heel snel door dat de chirurg de moeder van de jongen is.
Mijn boek Fifty-fifty streeft naar genderevenwichtige besturen en management teams. Het bevat een stappenplan om de doorstroom van ambitieuze en competente vrouwen naar de top te bevorderen.
Mijn boekpresentatie staat gepland op of rond 8 maart a.s. – wereldvrouwendag 2021. Meer informatie volgt later.