Vanmorgen op mijn sportschool werd ik verwelkomd met de inspirerende slogan: “Let’s MOVE for a better world!” Alleen vandaag? denk ik dan. Zo ook met 8 maart: internationale vrouwen-dag – alleen vandaag? Moederdag, vaderdag, Valentijnsdag, complimenten-dag, dierendag en nu dus ook vrouwendag. Alsof je niet elke dag om je moeder of je vader of je (huis)dier geeft. En ik mag hopen dat je dagelijks een oprecht compliment aan je kind, je collega of je medewerker geeft. Omdat gedrag nu eenmaal gedrag uitlokt, loop je een reële kans dat je vandaag ook zelf een compliment ontvangt. Leuk toch?! Dus vandaag – 8 maart – is het internationale vrouwendag dat in het teken staat van strijdbaarheid en het gevoel van solidariteit van vrouwen overal ter wereld. Waarom 8 maart? Op 8 maart 1908 vond in New York de eerste staking door vrouwen plaats gericht tegen de slechte arbeidsomstandigheden in de textielindustrie. Vandaag – 108 jaar later – is het thema “sisterhood”.

In het zakenblad MT stond laatst onder een foto van Willem Vermeend, voormalig staatssecretaris en thans Internetondernemer en investeerder: “De bedrijven die ik bezoek gebruiken de woorden leiderschap en management niet meer. Waar het om gaat is innovatie, teamwork, creativiteit, samenwerking.”

Teamwork en samenwerking. Vrijheid, gelijkheid en broederschap – voeg “sisterhood” om evidente gelijkheidsredenen toe. Experimenten aan Harvard Business School – later herhaald aan de Hogeschool van Amsterdam – toonden aan dat creativiteit, duurzaamheid en innovatiekracht exponentieel toenamen op het moment dat je een, twee of meer vrouwen toevoegde aan een team. Het teamwork verliep anders. De communicatie binnen het team verliep anders. Harvard constateerde dat een minimum van 30% vrouwen binnen een divers team een duidelijk kantelpunt laat zien. De Hogeschool van Amsterdam ging verder en constateerde een optimum bij 55% vrouwen en 45% mannen in een team. Interessant!

Met aantallen alleen ben je er natuurlijk niet. Naast kwantiteit (vergeet het quotum) moet ook de kwaliteit goed in het oog worden gehouden. Wij spreken binnen deze teams dus over goed opgeleide, competente vrouwen en mannen met het juiste gedrag, de juiste attitude en een gezonde ambitie. Dus vrouwen en mannen die weten wat en wie zij willen zijn en waar wederzijds respect en wederzijds vertrouwen vanzelfsprekend zijn. Leuk dat wij mannen dit hier min of meer “eisen” omdat er nu opeens vrouwen in het spel zijn. Toen wij nog onder elkaar waren kon ons dat betrekkelijk weinig schelen. In mijn ruim 15 jaar ervaring met executive search heb ik maar al te vaak gezien dat de mannelijke ondernemer ondanks een aangeboden selectie van uitmuntende kandidaten toch maar liever dat “bekende vriendje” koos, omdat het feitelijk een “kloon” van zichzelf leek. Ik zeg “leek”, omdat vaak de ondernemer later bij mij terugkwam omdat het gedrag, de houding en de competenties van “het vriendje” toch niet zo geweldig bleken te zijn. Dus mannen, ga nu niet opeens andere, hogere eisen stellen omdat het vrouwen betreft.

Vrouwen blijken overigens aan zichzelf al veel hogere eisen stellen dan mannen dat doen. Dat is mede een van de redenen dat zij niet snel en spontaan “ja” zeggen tegen een aangeboden management functie. “Kan ik dat wel? Heb ik wel voldoende ervaring? Hoe combineer ik werk en zorg? Hoe houd ik werk en privé in balans?” Vragen die mannen zichzelf zelden of nooit stellen. Wij doen het gewoon en zien wel waar het schip strandt.

En stranden doet dat schip! Piepend en krakend kwam de financiële sector in 2008 tot stilstand. IMF-topvrouw Christine Lagarde weet de financiële crisis voor een belangrijk deel aan al dat haantjesgedrag in directiekamers en op de beursvloeren (zij poneerde de “Lehman Sisters-hypothese”). Ook Joris Luyendijk kwam in de City of London tot de conclusie “Dit kan niet waar zijn”. En Irene van Staveren, hoogleraar aan het International Institute of Social Studies van de Erasmus Universiteit, stelt vast dat vrouwelijke fondsmanagers in binnen- en buitenland minder risico’s nemen dan mannen en dat vrouwen betere rendementen halen. In de aanloop naar de kredietcrisis verloren mannelijke fondsbeheerders tweemaal zoveel als vrouwelijke. Zeven jaar later beveelt Robeco haar cliënten aan vooral te letten op de diversiteit van de Raden van Bestuur en Raden van Commissarissen. Hoe meer vrouwen in “the Board” hoe beter het rendement van de betreffende aandelen. “I rest my case!”

In Nederland lopen wij internationaal gezien dramatisch achter. Zijn onze Nederlandse vrouwen dan zo verwend dat zij geen zin hebben om carrière te maken, zoals een bewindsvrouwe een paar jaar geleden opmerkte? Zijn ze er dan gewoon niet? Wat is dat toch dat het maar niet op schiet in dit land?

Natuurlijk zijn er voldoende hoogopgeleide en competente vrouwen in het Nederlandse bedrijfsleven, in overheidsorganisaties en binnen de wetenschap. Op dit moment studeren (veel) meer jonge vrouwen af van onze universiteiten en het hoger beroepsonderwijs dan mannen. Het percentage vrouwen op het onderste managementniveau stijgt; ook op middelmanagementniveau zien we een duidelijke toename – tot wel 25 à 28 procent. Maar de doorstroom stokt zodra jonge vrouwen rond de 30+ jaar oud zijn. Natuurlijk is er dan sprake van een kinderwens, maar uit onderzoek blijkt dat het eerder frustraties zijn over gebrek aan waardering en erkenning die hen doet besluiten om eruit te stappen en “voor zichzelf te beginnen”. Niet in de laatste plaats omdat zij dan hun eigen agenda in balans kunnen brengen met andere wensen, waaronder heel vaak zorgtaken. Juist dit soort praktische belemmeringen van een gezonde instroom en doorstroom naar hogere en de hoogste leidinggevende posities moeten en kunnen op korte termijn definitief worden opgeruimd.

Ons “Hij-voor-Zij” programma laat zien hoe dit moet. Omdat in veel bedrijven ruim voldoende jonge, hoogopgeleide en (latent) ambitieuze vrouwen werkzaam zijn, is het mogelijk om op relatief korte termijn (lees: drie tot vijf jaar) meer vrouwen op leidinggevende posities te krijgen. Die 30% – die nu verschoven is naar 1 januari 2020 – moet zeer eenvoudig haalbaar zijn. En wij allemaal, vrouwen én mannen zullen beleven dat innovatie, teamwerk, creativiteit, duurzaamheid en samenwerking leidt tot veel betere resultaten, tot een prettiger werkomgeving en tot een beter bedrijf, betere organisatie en zelfs een betere samenleving.