Intuïtie wordt vaak uitgelegd als “iets aanvoelen zonder er over na te denken”. Andere definities wijzen op een vorm van begrijpen die niet op redenering, ervaring of weten is gebaseerd; inzicht zonder nadenken; of een instinctief gevoel. Myers en Briggs noemen dat Intuition (N) en Feeling (F) in hun bekende type indicatoren. Vooral die laatste combinatie zien we dan terug in types als gevers, bezielers, beschermers en idealisten. Geen slechte verzameling, toch?

In de psychologie wordt intuïtie omschreven als impliciete ingevingen als gevolg van bepaalde gedachtegangen en waarnemingen. Het betreft zelfs de ruimte tussen twee gedachten, zegt Carolina Bont, auteur van ‘Hoogsensitiviteit als kracht’. Dit staat tegenover het bewuste of expliciete kennen en waarnemen. In de filosofie wordt met intuïtie kennis aangeduid die niet uit eerder vergaarde kennis kan worden afgeleid. Het woord intuïtie is afkomstig uit het latijn en betekent letterlijk: “innerlijk zien”.

Als iemand zijn intuïtie volgt om een keuze te maken, maakt hij/zij doorgaans geen doordachte keuze, maar een keuze die gebaseerd is op een gevoel dat moeilijk te verklaren valt. Intuïtieve ingevingen kunnen de mens helpen om in complexe situaties een beslissing te nemen omdat er in mindere mate een beroep wordt gedaan op onze hersencapaciteit. Bij het nemen van moeilijke beslissingen kunnen het gevoel en de signalen van ons lichaam die door dit gevoel worden opgeroepen helpen om de ‘knoop door te hakken’.

Intuïties kunnen berusten op inzichten die via ervaring zijn verkregen. In deze zin hebben zij een nuttige functie in het sturen van ons gedrag in complexe situaties of bij complexe vaardigheden. Denk bijvoorbeeld aan het besturen van een motorvoertuig of sportvliegtuig. Intuïtieve ingevingen leiden echter niet altijd tot juist beslissingen. Dit geldt in het bijzonder voor ingevingen waarbij het gevoel overheerst. Zo kan impulsief gedrag bijvoorbeeld leiden tot verkeerde keuzes of beslissingen, omdat men niet alle aspecten van een situatie heeft doordacht.

Intuïtie kan ook een rol spelen bij ons geheugen. Men spreekt dan van impliciet geheugen. Soms denken mensen zeker te weten dat zij iets of iemand eerder hebben gezien of dat zij iets hebben meegemaakt. Deze herinneringen blijken echter niet altijd met de realiteit overeen te stemmen. Dit verschijnsel kan onder andere leiden tot onbetrouwbare getuigenverklaringen.

Carl Gustav Jung, de psychoanalist uit de 20^ste eeuw, had een psychologische theorie opgezet waarin ons brein op twee verschillende manier werkt:

1. Een rationele of beoordelende werking: Thinking (T) of Feeling (F)
2. Een irrationele of beschouwende werking: Sensing (S) of Intuition (N)

Volgens Jung worden deze beide functies vervolgens geuit op twee verschillende manieren: een Introverte (I) of een Extraverte (E) manier. Op deze theorie zijn Katharine Cook Briggs en haar dochter Isabel Briggs Myers verder gegaan in hun ontwikkeling van 16 Myers-Briggs Type Indicators (MBTI). Zij voegden daartoe een vierde dimensie toe waarin de voorkeur van de betrokken persoon naar voren komt in het paar Judging (J) of Perceiving (P). Voorbeeld: ENFJ, de leraar of de zoetgevooisde overtuiger, die intuitie en gevoel (feeling) op een extraverte manier uit en daarbij graag zijn/haar oordeel (judging) geeft.

MBTI is een veel gebruikte methodiek – erg populair bij HR – om bijvoorbeeld bij teambuilding de verschillende persoonlijkheden binnen een team te kunnen beschrijven. Op basis hiervan kunnen binnen het team afspraken over de manier van samenwerking gemaakt worden.

Het volgen van intuïtieve ingevingen is een onbewust proces dat gecorrigeerd kan worden door rationeel denken. Als iets niet goed voelt, dan is het zinvol om de business case nog eens na te rekenen. Als de signalen van je lichaam “onrust” veroorzaken, dan is het misschien beter om deze baan niet te aanvaarden. Luister dus wel degelijk naar je gevoel, maar laat je verstand uitzoeken waarom het niet goed voelt. Vaak ontdek je dan gewoon fouten, verkeerde aannames, te positieve verwachtingen, te laag ingeschatte risico’s enzovoorts. Je gevoel heeft je dan voor een ernstig falen behoed.

Omdat er noch totaal inzicht bestaat over de registratie van onze zintuiglijke waarneming noch over het totaal van cognities en opgedane ervaringen, kunnen niet alle impliciete ingevingen van onze hersenen worden verklaard. Mede daardoor is het vrijwel onmogelijk om te stellen dat intuïtie altijd klopt. Het lijkt wel aannemelijk dat de intuïtie van de oudere, meer ontwikkelde, meer ervaren of meer belezen  mens minder fouten maakt. Praat er nog eens over en neem dan een goed besluit.