Dit is deel twee van een serie van drie artikelen. Het eerste deel verscheen gisteren. Het derde en laatste deel verschijnt morgen.

Staatsschuld en begrotingstekort

Onze staatsschuld is inderdaad hoog: 65,3% van ons bruto binnenlands product. Ons begrotingstekort (verschil tussen lopende inkomsten en uitgaven in een gegeven jaar) komt dit jaar uit op ongeveer 1,5%. Ter vergelijking: de staatsschuld van de Verenigde Staten bedraagt ruim 107% van hun BBP met een begrotingstekort in 2016 voorzien op ongeveer 3,3%. Binnen de Europese Unie heeft de Europese Commissie – volstrekt arbitrair – vastgesteld dat het begrotingstekort niet hoger mag zijn dan 3%. Onder bijzondere omstandigheden mag een land hier een paar keer van afwijken, maar het wordt dan wel scherp gemonitord en er kunnen boetes volgen. Boetes die er niet op zijn gericht het lopende tekort te verkleinen, integendeel. Vandaar dat deze spaarzaam worden uitgedeeld. Zo’n tekort vul je aan met leningen – staatsleningen (obligaties) – waarvan de rente weer drukt op de begroting én de staatsschuld neemt toe. Die staatsschuld mag volgens de Europese Commissie niet hoger zijn dan 60% van het BBP. Oops! Hoewel onze staatsschuld daalt, voldoet Nederland nog niet aan dit criterium.

Savings zijn ook bezuinigingen

In een samenleving die snakt naar “Gewoon… werk!” bezuinigen onze (semi-)overheid, ons nationale en internationale bedrijfsleven, inclusief het midden- en kleinbedrijf, die zogenoemde “motor van onze economie” alsmede onze wetenschappelijke instellingen. Terwijl meer handen aan de bedden nodig zijn, worden steeds meer mensen die werkzaam zijn/waren in de zorg op straat gezet. Onze ouderen vereenzamen en mogen wat langer met hun incontinentieluiers doen tot de urine hen langs de kuiten loopt. Terwijl de “I” van investeringen dramatisch terugloopt, neemt de “S” van “savings” (besparingen) astronomische vormen aan. Iedereen bezuinigt, iedereen bespaart. Iedereen lost hypotheken en leningen af. Niemand investeert. Banken houden geld in reserve (deels omdat zij thans verplicht zijn grotere reserves aan te houden) en verlenen mondjesmaat kredieten.
Pensioenverzekeraars verzuipen in het geld, maar dreigen pensioenuitkeringen te moeten korten (negatieve indexering) omdat rekenrentes hen verplichten nog grotere reserves aan te houden. Waarmee het inkomen van een groeiende groep 67-plussers afneemt of in het gunstigste geval stabiliseert. Noemden we hen niet eerder op onze marketing seminars de nieuwe “big spenders”? Niet meer dus. Ik ken gepensioneerden die inmiddels noodgedwongen een bijbaan zoeken…

BTW-verhoging per 1 oktober 2012

Met minder investeringen en lagere inkomens dalen ook de belastingopbrengsten. De verhoging van het hoge BTW-tarief met maar liefst 2% naar 21% per 1 oktober 2012 trof de gehele Nederlandse bevolking ogenschijnlijk even hard. Echter, de sterkste schouders ondervinden de minste last of kennen hun sluiproutes. Consumenten besparen liever dan dat zij consumeren. Besparen betekent heel vaak leningen en hypotheken aflossen. Dat geld komt terecht bij … de banken.

“Wat zoek je? Gewoon… werk!”

De enige economische entiteit die bezuinigingen kan – en volgens de Amerikaanse econoom en Nobelprijswinnaar Paul Krugman onmiddellijk moet stoppen is de Overheid. Na de grote beurskrach van 1929 en de daaropvolgende Grote Depressie kwam de Britse econoom John Maynard Keynes met het antwoord: “creëer werk!”. De meeste overheden volgden zijn adviezen halfslachtig op en alle ellende – vooral in Duitsland – leidde uiteindelijk tot de Tweede Wereldoorlog. In Amsterdam getuigt het Amsterdamse Bos (“Boschplan”) nog van de door de gemeente destijds ingezette werkverschaffing.

Het derde en laatste deel van deze reeks artikelen verschijnt morgen.