In Nederland kunnen wij het diversiteitsvraagstuk ogenschijnlijk rustig met elkaar bespreken vanuit onze comfortabele armleunstoelen. Jet Bussemaker gaf al eens eerder aan – en werd daar meteen fel op aangevallen – dat onze vrouwen zich in een zeer behaaglijke comfort zone bevinden. Natuurlijk is de werkelijkheid altijd weerbarstiger dan een enkele one-liner. Maar buiten Nederland – of misschien moet ik zeggen buiten de westerse wereld – is de situatie voor vrouwen vaak heel anders. En zelfs verwarrend. Terwijl enerzijds de internationale arbeidsorganisatie  (ILO) meldt dat vrouwen in zaken en management het heel erg goed doen in landen als Jamaica, Colombia, Santa Lucia, de Filipijnen en Panama, scoren anderzijds veel niet-westerse landen in conflictgebieden hoog met betrekking tot (seksueel) geweld tegen vrouwen. Door vrouwen te betrekken bij vredesonderhandelingen en bij het oplossen van conflicten verloopt de implementatie van vredesinitiatieven en de wederopbouw sneller, voorspoediger en duurzamer. Met testosteron alleen gaan we het niet redden. Waar zijn onze vrouwen?

Het aantal vrouwen dat wereldwijd deelneemt aan vredesonderhandelingen is verbazingwekkend laag. Een studie uit 2008, die 33 vredesonderhandelingen onderzocht, trof slechts 11 vrouwen aan onder de in totaal 280 onderhandelaars – dat is slechts vier procent (4%). Terwijl zij – vrouwen en kinderen – vaak de eerste en in aantal veruit grootste groep slachtoffers zijn van conflicten. Een door de Verenigde Naties uitgevoerde studie onder 31 belangrijke vredesprocessen tussen 1992 en 2011 toonde aan dat slecht 4% van de ondertekenaars, 2,4% van de hoofd mediators, 3,7% van de getuigen en 9% van de onderhandelaars vrouwen zijn. Een mooie uitzondering vormden de vredesakkoorden voor de Filipijnen in Oslo in 2011 met ruim 30% vrouwelijke ondertekenaars en onderhandelaars. Ook Kenia scoorde in 2008 met 33% vrouwelijke mediators en 25% vrouwelijke onderhandelaars relatief hoog.

Nu bijna 15 jaar geleden Resolutie 1325 over vrouwen, vrede en veiligheid unaniem werd aangenomen in de VN Veiligheidsraad, toont de verbazingwekkende afwezigheid van vrouwen aan de formele vredesonderhandelingstafel een gapend gat aan tussen enerzijds de ambities van talloze wereldwijde en regionale verplichtingen en anderzijds de werkelijkheid van de vredesprocessen. Aan de vredestafel, waar cruciale besluiten worden genomen over de wederopbouw en het nieuwe bestuur, zijn vrouwen opvallend ondervertegenwoordigd.

Dat ruime deelname van vrouwen aan vredesprocessen voor alle partijen zeer goed uitpakt, blijkt bijvoorbeeld duidelijk uit de vredesbesprekingen in El Salvador en in Zuid-Afrika in de negentiger jaren van de vorige eeuw. Daarbij gaf Nelson Mandela het goede voorbeeld van wat “Hij-voor-Zij” kan betekenen. De Northern Ireland Women’s Coalition bouwde met succes bruggen tussen katholieken en protestanten en bevorderde verzoening met en re-integratie van politieke gevangenen. Het vredesakkoord in 1996 in Guatemala zou zonder de inbreng van vrouwen niet tot stand zijn gekomen.

Naar de mate waarin wij de kennis, de ervaring, de expertise en “de andere kijk op de wereld” van vrouwen weten te mobiliseren, zal onze wereld beter, duurzamer, innovatiever en veiliger worden: kortom beter. Daartoe moeten mannen meer vrouwen toelaten tot de bestuurskamers van nationale en internationale ondernemingen, tot de politiek in al haar uitingsvormen (trias politica) en tot onze wetenschappelijke instellingen. En vrouwen moeten die geboden ruimte ook daadwerkelijk innemen. Als de wereld grosso modo uit 50% vrouwen en 50% mannen bestaat, dan ligt het voor de hand om in alle managementlagen, inclusief raden van bestuur en raden van commissarissen een balans te vinden tussen goed gekwalificeerde mannen en vrouwen. Voor ondernemingen bestaat de ‘business case’ langer. In de politiek dragen vrouwen bij aan een evenwichtiger implementatie van de waarden uit de Verlichting (vrijheid, gelijkheid en broeder- en zusterschap) en in de wetenschap dragen vrouwen bij aan creativiteit, inventiviteit, innovatiekracht en duurzaamheid.

Terug naar Nederland: onze vrouwen zijn voor 6% vertegenwoordigd in Raden van Bestuur en voor 19% in Raden van Commissarissen (zie Female Board Index 2014). In onze Tweede Kamer daalde het aantal vrouwen naar 56 leden (van de 150) en in onze Eerste Kamer bleef het aantal vrouwen redelijk stabiel (27 van de 75 leden). Het huidige kabinet Rutte II telt vijf vrouwen onder 13 ministers: “het meest vrouwelijke kabinet ooit”. Maar de rechterlijke macht spant de kroon met een aandeel vrouwelijke rechters van 53,4 procent. Binnen Europa blijkt Nederland dan overigens op de 18e plaats te staan. Onder meer in Frankrijk en Polen is het aandeel vrouwelijke rechters groter. And last but not least – het aantal vrouwelijke hoogleraren is in Nederland niet indrukwekkend hoog: 16,3% terwijl op dit moment veel meer vrouwen afstuderen dan mannen.

Kortom: waar zijn onze vrouwen?